درمان وسواس

وسواس نوعی اختلال فکری عملی و فشار ذهنی است که انسان را مجبور به انجام کار و فکر می کند.

در این بیماری با وجود دانستن فرد به غیر منطقی بودن فکر و عمل خود، نمی تواند آن را متوقف کند.

در این بیماری گاهی اوقات افراد خود متوجه وجود آن نشده و آن را دلیل پاکیزگی می دانند.

این بیماری حساسیت های آزاردهنده داشته که پیش رونده است و فقط مختص خانه و پاکیزگی آن نیست.

وسواس به وجود آمده از فشار ذهنی است و فرد نمی تواند آن را کنترل نماید و متوقف کند‌.

با وجود وسواس فرد تعادل روانی و رفتاری خود را از دست داده و نمی تواند با محیط خود را سازگار کند.

در بیماری وسواس فرد اسیر بوده و رفتاری خلاف میل خود را انجام می دهد.

افراد مبتلا به بیماری وسواس از این بیماری راضی نیستند اما خود نیز باور ندارند که چگونه موجب انجام این کار می‌شوند.

در صورت خفیف بودن فرد می تواند با پیشگیری و کنترل کردن از تشدید شدن آن جلوگیری کند.

وجود وسواس موجب شک فرد به اتفاقات پیش افتاده در اطراف نیز می‌شود‌.

متخصصان از جمله دکتر سیدفخرالدین آرمن بر این باور هستند که بیماری وسواس، بیماری روان رنجوری بسیار شدیدی است که تعادل رفتاری و روانی فرد را مختل کرده و نمی تواند با محیط سازگار گردد.

وسواس در دو نوع وسواس فکری و عملی وجود دارد که یا به تنهایی و یا همراه با هم رخ می دهد.

دلیل ابتلا به وسواس

دیدگاه های‌ متفاوتی برای ایجاد اختلال وسواس وجود دارد.

بعضی بر این باورند که این بیماری به دلیل وجود نابهنجاری در قسمت زیر قشری مغز رخ می دهد.

این امکان وجود دارد که قسمتی از مغز که باید از افکار و امیال زیادی جلوگیری کند مشکل پیدا کرده است.

از دیگر نظریه هایی که در رابطه با ایجاد وسواس وجود دارد می توان وجود الگوهای رفتاری ناسازگارانه‌ اشاره کرد.

یعنی فرد به اتفاقاتی که در اطراف رخ می دهد و موجب اضطراب می‌شود واکنش زیاد از حد نشان می دهد و تصورات ذهنی ناراحت کننده را ایجاد می کند.

اختلال وسواس و شخصیت وسواسی چه تفاوتی دارند؟

اختلال وسواس (OCD) و شخصیت وسواسی دو حالت مختلف هستند.

می توان گفت هر دو مورد شامل رفتارها و تفکرات تکراری و متمرکز بر نظم و کنترل هستند.

در ادامه ویژگی های اصلی هر دو بیماری را عنوان می کنیم.

ویژگی های اختلال OCD شامل موارد زیر است.

• این بیماری نوعی اختلال روانی است
• این بیماری همراه با فکرها تصاویر ذهنی و یا تکانه های مزاحم و تکراری است.
• این بیماری موجب اضطراب شدید و مختل شدن عملکرد روزانه فرد می شود.
• این بیماری هنگام جوانی آغاز و می تواند همه عمر ادامه داشته باشد.
• داروها و روان درمانی در درمان این اختلال می توانند موثر باشند.

ویژگی های OCPD نیز امل موارد زیر است.

• این بیماری نوعی از اختلال شخصیتی است.
• با ویژگی هایی مانند نظم طلبی، کمال گرایی و انعطاف ناپذیری همراه است.
• این افراد دائم نگران جزئیات، برنامه ریزی و کنترل هستند
• درمان این بیماری سخت تر از اختلال وسواس است.

راه های درمانی بیماری وسواس

درمان کردن این بیماری در مقابل ظاهر پیچیده ای که دارد، کاری غیر ممکن نیست.

برای درمان وسواس می توان از دارو و دیگر تکنیک ها استفاده نمود.

از مهم ترین راه های درمان وسواس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از درمان شناختی – رفتاری

این روش درمانی که به CBT نیز معروف است.

روش درمانی اثربخشی بوده که در آن درمانگر با صحبت کردن با بیمار و ارزیابی تفکرات وی در رابطه با اتفاقاتی که در اطراف رخ می دهد اقدام به حل مشکل بیمار می کند‌.

اختلالات روان شناختی زیادی چون اضطراب، افسردگی و وسواس با این روش قابل درمان هستند‌.

استفاده از درمان روان‌پویشی‌

از دیگر روش های درمان وسواس استفاده از روش درمان روان‌پویشی‌ است.

درمانگر با پیدا کردن دلیل و همچنین الگو های رفتاری و احساسی که از دوران کودکی فرد شکل گرفته است اقدام به درمان فرد می کند.

در واقع درمانگر انگیزه های ناخودآگاه فرد بعد از تصمیم گیری را شناخته و مشکلات او را مدیریت می کند.

این روش درمانی ممکن است کوتاه مدت و یا بلند مدت بوده ولی اثرات ماندگاری را بر جای می گذارد و موجب حل شدن ریشه ای مشکلات می‌شود.

استفاده از دارو درمانی

پژوهشگران زیادی بر این باور هستند که این بیماری دارای علت زیستی بوده و از طریق استفاده از دارو قابل کنترل و درمان است.

البته باید این نکته را نیز ذکر کنیم که تنها با صلاحدید روانپزشک می توان از دارو جهت درمان این بیماری استفاده کرد و دیگران حق استفاده از این دارو ها برای مراجعان خود را ندارند.

دارو های مورد استفاده بر بخش خاصی از مغز اثر گذاشته و یا موجب‌ تغییر در زمان ترشح و میزان هورمون های موجود در بدن شده و کنترل شدت وسواس و انجام رفتارهای ناشی از آن را به همراه دارد.

در ادامه برخی از این داروهارا عنوان می کنیم.

• فلوکستین مناسب برای بزرگسالان و کودکان ۷ سال و بیشتر
• فلووکسامین قابل استفاده برای بزرگسالان و کودکان ۸ سال و بیشتر
• پاروکستین مناسب فقط برای بزرگسالان
• سرترالین مناسب برای بزرگسالان و کودکان ۶ سال و بیشتر
• کلومیپرامین قابل استفاده برای بزرگسالان و کودکان ۱۰ سال و بیشتر

استفاده از شوک درمانی

درمانگر ها معمولا تمام تلاش خود را بر درمان غیر تهاجمی بیمار وسواس می‌گذارند.

زمانیکه اختلال وسواس شدت گرفته و امکان استفاده از دارو وجود نداشته باشد از روش های تهاجمی برای درمان استفاده می کنند.

از جمله روش های تهاجمی جهت درمان وسواس می توان به شوک درمانی اشاره نمود که در بیمارستان های روانی صورت می گیرد.

این روش را ECT می گویند یعنی انجام الکتروشوک‌ مغزی، که در آن بیمار را برای مدت زمانی یک الی دو دقیقه ای بیهوش کرده و بعد جریان الکتریسیته بسیار ضعیفی را جهت شوک برقرار می کنند.

جلسات درمان ECT معمولا به صورت سه بار در هفته برگزار شده و با توجه به شدتی که این بیماری دارد از یک هفته تا چند هفته ممکن است ادامه داشته باشد.

بهترین روش‌ درمان وسواس

وسواس یا اختلال وسواس فکری-عملی، یکی از مشکلات شایع روانی است که با افکار مزاحم و رفتارهای تکراری همراه است و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.

بهترین روش‌ درمان وسواس معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و مداخلات دارویی است.

درمان‌های شناختی رفتاری، به ویژه تکنیک مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)، به بیماران کمک می‌کند تا با افکار وسواسی خود مواجه شوند و رفتارهای تکراری را کاهش دهند، در حالی که مهارت‌های مقابله‌ای جدید و منطقی را فرا می‌گیرند.

در کنار روان‌درمانی، در موارد متوسط تا شدید، دارودرمانی با داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌تواند علائم وسواس را کاهش دهد و توانایی فرد را در مدیریت افکار و رفتارهای مزاحم افزایش دهد.

پیگیری منظم با روان‌پزشک یا روانشناس، حمایت خانواده و تغییر سبک زندگی شامل مدیریت استرس، خواب کافی و فعالیت بدنی، نیز از عوامل مؤثر در درمان وسواس به شمار می‌روند.

با ترکیبی از این روش‌ها، بیماران می‌توانند کنترل بیشتری بر افکار و رفتارهای خود داشته باشند و کیفیت زندگی‌شان به شکل ملموسی بهبود یابد.

راه های درمان انواع وسواس

مهم ترین راه های درمان وسواس را برایتان بیان کردیم، در ادامه می خواهیم شما را با راه های درمان انواع وسواس آشنا کنیم.

درمان کردن وسواس فکری

برای درمان وسواس فکری شدید استفاده از رفتار درمانی به تنهایی جوابگو نیست و باید در کنار آن از دارو درمانی نیز استفاده کرد.

فرد مبتلا باید روش های حساسیت‌زدایی تدریجی، حفظ آرامش، غرقه سازی و روش ERP  را تمرین کند که در طی جلساتی به بیماران آموزش های لازم درباره آنها داده میشود.

دانشمندان طب سنتی استفاده از داروهای گیاهی را نیز برای درمان وسواس فکری مناسب می دانند.

از جمله استفاده از گیاه‌ افتیمون که به آن ضدسودا و یا گیاهی برای درمان افسردگی نیز می گویند و برای درمان وسواس فکری نیز مناسب است.

استفاده از دارچین نیز جزو گیاهان معجزه‌آسا در درمان وسواس است.

درمان کردن وسواس مو کندن

برای این مورد از درمان دارویی و درمان های رفتاری استفاده می کنند‌.

دارو های ضد افسردگی و ضد روان پریشی را تجویز می کنند و روش آموزش وارونه سازی عادت را به کار می گیرند.

مثلا از گره کردن مشت استفاده کرده تا از عادت مو کنی دور شود.

درمان وسواس ترس از مرگ و یا بیماری

در صورت ابتلا به این نوع وسواس باید بتوانید فکر خود را کنترل کنید و به خود یادآور شوید که این تنها فکر و تصوری است که شما دارید و اتفاقی رخ نمی دهد.

درمان وسواس شستشو

برای درمان کردن وسواس شستشو بیشتر اوقات از روش درمان شناختی – رفتاری استفاده می کنند.

از جمله تکنیک های این روش حساسیت زدایی تدریجی است که به کار گرفته می‌شود.

در این روش فرد را کم کم با عامل وسواس مواجه کرده و از طریق آموزش و آگاهی بخشی باعث مقاومت فرد نسبت به وسواس می‌شوند و فرد طریقه کنترل نسبت به وسواس را یاد می گیرد.

درمان کردن وسواس تصمیم گیری

زمانی که فردی در تصمیم گیری ها سخت گیری زیاد از حد داشته باشد دچار این اختلال می‌گردد.

دلیل آن نداشتن اعتماد به نفس کافی است و باید جهت درمان حتما روی اعتماد به نفس فرد کار کرده و آن را افزایش داد و از دهن بینی و مشورت زیاد با اطرافیان باید خودداری کرد.

در صورت داشتن این اختلال می توانید پیش از گرفتن تصمیمی مهم حتما دکتر روانشناس صحبت کنید‌.

درمان وسواس تقارن

وسواس تقارن، یکی از زیرشاخه‌های اختلال وسواس فکری عملی است که در آن فرد تمایل شدید به نظم، تقارن و هماهنگی دارد و اضطراب شدیدی در صورت به هم خوردن این نظم تجربه می‌کند.

این وضعیت می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کرده و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد.

شناخت دقیق علل و الگوهای رفتاری این نوع وسواس، اولین گام در درمان موفقیت‌آمیز است و به پزشک یا روان‌شناس امکان می‌دهد برنامه‌ای هدفمند و شخصی‌سازی شده ارائه دهد.

بهترین روش درمان وسواس تقارن معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و در موارد خاص دارودرمانی است.

درمان شناختی رفتاری (CBT)، به ویژه تکنیک مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)، به افراد کمک می‌کند تا به تدریج با موقعیت‌های نامتقارن مواجه شوند و اضطراب خود را مدیریت کنند.

تمرین‌های عملی، آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و تغییر تدریجی الگوهای فکری، نقش مهمی در کاهش رفتارهای تکراری و وسواسی دارد.

در کنار روان‌درمانی، در موارد شدید یا مقاوم، استفاده از داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌تواند اثربخش باشد و توانایی فرد را در کنترل افکار و رفتارهای وسواسی افزایش دهد.

حمایت خانواده، مدیریت استرس، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم نیز از عوامل مهم در بهبود وسواس تقارن محسوب می‌شوند.

با پیگیری منظم درمان و اجرای تکنیک‌های روان‌درمانی، بیماران می‌توانند کنترل بیشتری بر رفتارهای وسواسی خود داشته باشند و کیفیت زندگی‌شان به شکل قابل توجهی بهبود یابد.

درمان وسواس به گیاهان دارویی

در ادامه برخی از گیاهان دارویی موثر در درمان وسواس را عنوان می کنیم.

گیاه دارویی	اثر گیاه
دارچین	آرام بخش و ضدافسردگی
گل گاوزبان	آرام بخش، ضد افسردگی و اضطراب و خواب آور
لیمو	تقویت سیستم عصبی، ضد اضطراب و آرام بخش
گل ختمی	آرام بخش و ضدالتهاب
گل بنفشه	آرام بخش، ضد تشنج و اضطراب
ریواس	ملین و آرام بخش
عرق کاسنی	تصفیه کننده خون، آرام بخش و ضد اضطراب

تاثیر زعفران بر درمان وسواس

مطالعات نشان می دهد که زعفران می تواند در درمان اختلال وسواس با شدت خفیف تا متوسط موثر باشد.

جالب است بدانید زعفرانمی تواند به اندازه فلووکسامین برای درمان افراد مبتلا به OCD با شدت خفیف تا متوسط موثر باشد.

به علاوه پزشکان معتقدند که مصرف زعفران در دوزهای ۳۰ میلی گرم در روز عوارض جانبی جدی ندارد.

یوگا برای درمان وسواس

یوگا نوعی ورزش قدیمی است که برای مدیریت چندین اختلال روانپزشکی مانند اختلال وسواس نیز استفاده می‌شود.

یوگا به عنوان یک درمان کمکی برای درمان وسواس به همراه دارو درمانی قابل استفاده است.

یوگا به افراد کمک می‌کند تا استرس خود را کنترل کرده و علائم افسردگی را کاهش دهند.

همچنین این ورزش می‌تواند به مدیریت کردن اختلال OCDکمک کند.

البته یوگا درمانی برای OCD نیست اما انجام دادن تمرینات منظم یوگا می‌تواند به بهبود علائم این بیماری و بهتر شدن کیفیت زندگی کمک کند.

۱۰ آسانای مفید برای درمان OCD را در ادامه نام می بریم.

• ژست مراقبه
• ژست نیلوفر آبی
• ژست کوه
• ژست گربه
• ژست پل
• ژست ماهی
• ژست سگ
• حالت ایستادن شانه
• ژست جسد
• خم شدن به جلو با دو پا

درمان وسواس در دوران بارداری

وسواس در دوران بارداری، یکی از اختلالات روانی شایع است که می‌تواند به شکل افکار مزاحم و رفتارهای تکراری خود را نشان دهد و بر آرامش و سلامت روان مادر تأثیر بگذارد.

شناخت به موقع علائم وسواس در این دوران اهمیت بسیاری دارد، زیرا مدیریت مناسب آن نه‌تنها کیفیت زندگی مادر را بهبود می‌بخشد، بلکه به سلامت جنین نیز کمک می‌کند.

درمان وسواس در بارداری باید با رویکردی ایمن و تخصصی انجام شود تا هیچ‌گونه خطر برای مادر یا جنین ایجاد نشود.

بهترین روش‌های درمان وسواس در دوران بارداری شامل روان‌درمانی، به ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT) و تکنیک مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)، است که بدون نیاز به دارو، مهارت‌های مقابله‌ای و کنترل اضطراب را به مادر آموزش می‌دهد.

در مواردی که شدت وسواس بالا باشد، پزشک متخصص روان‌پزشکی ممکن است با دقت و بر اساس ایمنی جنین، داروهای خاص با کمترین عوارض را تجویز کند.

علاوه بر این، حمایت خانواده، مدیریت استرس، ورزش سبک و رعایت نکات سبک زندگی سالم، نقش مؤثری در کاهش علائم وسواس و بهبود آرامش مادر دارد.

تجربیات موفق در درمان وسواس

یکی از بیماران ۳۲ ساله که سال‌ها با وسواس فکری عملی دست و پنجه نرم می‌کرد، تجربه خود را این‌گونه تعریف می‌کند: «سال‌ها مجبور بودم همه چیز را به طور دقیق و مرتب انجام دهم، حتی کوچک‌ترین جزئیات روزمره باعث اضطراب شدیدم می‌شد. هر روز ساعت‌ها صرف تکرار کارها و کنترل محیط می‌کردم و این وضعیت زندگی‌ام را به شدت تحت تأثیر قرار داده بود.»

او ادامه می‌دهد: «پس از مراجعه به یک روان‌شناس متخصص و شروع درمان شناختی-رفتاری (CBT) همراه با تکنیک مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)، تغییرات قابل توجهی در زندگی‌ام ایجاد شد. ابتدا اضطرابم کمی افزایش یافت اما با تمرین‌های گام به گام یاد گرفتم که چگونه افکار وسواسی را مدیریت کنم و رفتارهای تکراری را کاهش دهم. بعد از چند ماه، توانستم بسیاری از کارهای روزمره را بدون اضطراب انجام دهم و زندگی‌ام کیفیت بهتری پیدا کرد.»

این تجربه نشان می‌دهد که درمان وسواس با رویکرد تخصصی و پیگیری منظم می‌تواند نتایج واقعی و پایدار ایجاد کند.

ترکیبی از روان‌درمانی، آموزش مهارت‌های مقابله‌ای، حمایت خانواده و تغییر سبک زندگی، به بیماران کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر افکار و رفتارهای وسواسی خود داشته باشند و کیفیت زندگی‌شان به شکل ملموسی بهبود یابد.