به درد هایی که ناشی از فشار های روانی، وجود استرس مزمن و تنش هستند، منشا جسمی نداشته و دارو در درمان آنها تاثیر نمی گذارد، اختلال روان تنی می گویند.
اختلال روان تنی جزئی از اختلالات اضطراب است اما تفاوت آن با اختلالات اضطراب در این است که این اختلال در صورت روان تنی به صورت درد جسمی و یا فیزیکی نمایان میشود.
این اختلال افرادی که دارای سنی بین ۱۸ الی ۴۰ سالگی هستند را مبتلا می کند.
از جمله مشکلات آشکار روان تنی می توان موارد زیر را بیان نمود:
- داشتن سردرد های میگرنی
- داشتن سردرد های تنشی
- احساس درد در ناحیه گردن
- وجود مشکل در پوست
- ابتلا به دیابت
- وجود مشکلات گوارشی
- بی خواب شدن
- وجود مشکل در قاعدگی
- ریزش در مو ها
- وجود اختلالات گوارشی
انواع اختلال روان تنی
این اختلال با توجه به دلیل ابتلا به شکل های مختلف خود را نشان می دهد و در انواع زیر وجود دارد:
اختلال هیپوکندریا
به این نوع از بیماری، خود بیمار انگاری نیز می گویند به صورتی که فرد هر درد کوچک را به بیماری که قابل درمان نیست نسبت می دهد در صورتی که نشانه چندانی از بیماری در فرد قابل مشاهده نیست.
اختلال تبدیلی
اختلال روان تنی ممکن است به شکل دردی مزمن در بدن فرد مبتلا نمایان شده که ناشی از وجود مشکلات روحی است و چنان چه از لحاظ روحی فرد بهتر و یا بدتر شود میزان این درد نیز تغییر می کند.
بیشتر افسردگی ها با درد های مزمن در قسمت های مختلف بدن همراه هستند.
اختلال سایبرکندریا
این اختلال در واقع نمونه ای از تلقین است به صورتی که فرد مبتلا، با مطالعه کردن و دیدن نشانه هایی از بیماری، به خود در رابطه با بیماری تلقین می کند که مثلا فلان نشانه در بدن من وجود دارد و اینگونه تصور می کند که به این بیماری مبتلا شده است.
تصور ابتلا به بیماری میزان اضطراب را بالا برده، نشانه ها بیشتر و در نتیجه فرد به این اختلال مبتلا می گردد.
اختلال جسمانی سازی
گاهی اوقات پزشکی که فرد مبتلا به روان تنی را مورد معاینه و آزمایش قرار می دهد هیچ دلیل فیزیولوژیکی برای بیماری وی پیدا نکرده و حالات روانی وی را دلیل مشکلات فیزیولوژیکی در آن بیمار می بیند و که به صورت مشکلات جسمانی خود را نشان داده اند.
علائم مشکلات روان تنی
مشکلات روان تنی به شرایطی اطلاق می شود که در آن مشکلات روانی و هیجانی باعث بروز علائم جسمی و بیماری های جسمانی می شوند.
این مشکلات معمولاً به صورت علائم فیزیکی ظاهر می شوند، اما ریشه آنها در مسائل روانی است.
علائم روان تنی می توانند به اشکال مختلفی خود را نشان دهند و شامل موارد زیر هستند:
دردهای مزمن:
یکی از شایع ترین علائم مشکلات روان تنی دردهای مزمن است که معمولاً بدون دلیل پزشکی خاصی بروز می کنند.
این دردها می توانند شامل دردهای عضلانی، کمر درد، سردرد و دردهای مفصلی باشند.
استرس، اضطراب و افسردگی می توانند موجب تشدید این دردها شوند.
مشکلات گوارشی:
مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، تهوع، اسهال یا یبوست از دیگر علائم رایج روان تنی هستند.
این علائم معمولاً در اثر استرس و اضطراب بروز پیدا می کنند.
فشار روانی می تواند بر عملکرد سیستم گوارش تاثیر بگذارد و مشکلاتی همچون سندروم روده تحریک‌پذیر ایجاد کند.
اختلالات خواب:
بسیاری از افراد با مشکلات روان تنی دچار بی خوابی یا خواب‌آلودگی شدید می شوند.
اضطراب، استرس و افسردگی می توانند کیفیت خواب را مختل کرده و باعث بروز مشکلاتی مانند بی خوابی، کابوس های شبانه یا خواب آشفته شوند.
اختلالات تنفسی:
مشکلات روان تنی می توانند بر سیستم تنفسی تاثیر گذاشته و علائمی مانند تنگی نفس، تپش قلب یا احساس فشار در قفسه سینه ایجاد کنند.
استرس و اضطراب می توانند موجب اختلال در تنفس طبیعی بدن شوند.
تغییرات در اشتها و وزن:
افراد با مشکلات روان تنی ممکن است دچار تغییرات غیرعادی در اشتها و وزن شوند.
برخی افراد دچار پرخوری می شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند و به کاهش وزن شدید برسند.
در مجموع، علائم روان تنی به شدت می توانند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارند و نیاز به درمان‌های روانشناختی و پزشکی دارند تا بهبودی حاصل شود.
دلایل بروز مشکلات روان تنی
مشکلات روان تنی معمولاً نتیجه تعامل پیچیده ای میان عوامل روانی و جسمی هستند.
یکی از دلایل اصلی بروز این مشکلات، استرس مزمن و فشارهای روانی است.
زمانی که فرد تحت فشارهای روانی شدید و مداوم قرار می گیرد، سیستم عصبی و هورمونی بدن تحت تأثیر قرار می گیرد و این تغییرات می توانند منجر به بروز مشکلات جسمی شوند.
به عنوان مثال، استرس می تواند منجر به افزایش سطح هورمون های استرس مانند کورتیزول شود که به نوبه خود بر عملکرد سیستم ایمنی بدن و دیگر ارگان های حیاتی تأثیر می گذارد.
احساس اضطراب یا افسردگی می تواند باعث بروز دردهای جسمی مانند سردرد، دردهای عضلانی و مشکلات گوارشی گردد.
عوامل روانی دیگر نظیر تجربه های آسیب زای عاطفی، تعارضات در روابط فردی یا شغلی و فشارهای اجتماعی نیز می توانند به مشکلات روان‌تنی منجر شوند.
این مسائل روانی باعث برانگیختگی سیستم عصبی بدن شده و منجر به واکنش های فیزیکی می شوند که معمولاً به صورت بیماری های جسمی مانند مشکلات قلبی، گوارشی یا تنفسی خود را نشان می دهند.
علاوه بر این، ناتوانی در مقابله با احساسات منفی یا نارضایتی های درونی نیز می تواند به ایجاد تنش های جسمی و مشکلات جسمانی منتهی شود.
به طور کلی، هنگامی که مشکلات روانی به درستی مدیریت نشوند، ممکن است به بروز اختلالات جسمی و روان‌تنی منجر شوند.
تشخیص علائم روان تنی
تشخیص علائم روان تنی معمولاً نیازمند ارزیابی دقیق از سوی پزشک یا متخصص روان شناسی است.
از آنجا که علائم جسمی ناشی از مشکلات روانی ممکن است مشابه با بیماری های فیزیکی معمولی باشند، پزشک باید ابتدا احتمال وجود مشکلات جسمی دیگر را رد کند.
این کار با انجام آزمایشات پزشکی، معاینات فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی بیمار انجام می شود.
در صورتی که هیچ علت جسمی خاصی برای علائم وجود نداشته باشد، پزشک به مشکلات روانی همچون استرس، اضطراب یا افسردگی به عنوان علت احتمالی این علائم توجه می کند.
بنابراین، تشخیص درست نیاز به یک رویکرد چندوجهی دارد که هم جنبه‌های جسمی و هم روانی را در نظر می گیرد.
پس از رد کردن مشکلات جسمی، پزشک معمولاً از پرسشنامه ها و مصاحبه های بالینی برای ارزیابی وضعیت روانی فرد استفاده می کند.
برخی از علائم رایج روان تنی مانند دردهای مزمن، مشکلات گوارشی، اختلالات خواب یا اضطراب در ارتباط با استرس زیاد ممکن است نشانه ای از مشکلات روانی باشند.
در برخی موارد ممکن است درمان های روانشناختی مانند مشاوره یا روان درمانی برای شناسایی ریشه های روانی علائم و تعیین روش های درمانی مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
تشخیص درست و به موقع این مشکلات می تواند به پیشگیری از بروز بیماری‌های جسمی جدی کمک کرده و فرآیند درمانی را تسریع بخشد.
پیشگیری از مشکلات روان تنی
پیشگیری از مشکلات روان تنی نیازمند توجه به سلامت روان و جسم به صورت همزمان است.
ایجاد تعادل در زندگی روزمره، مدیریت استرس، و استفاده از تکنیک های آرام سازی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق می تواند از بروز مشکلات روان تنی جلوگیری کند.
داشتن یک رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، خواب کافی و مراقبت از روابط اجتماعی نقش مهمی در پیشگیری از این مشکلات ایفا می کنند.
بهبود مهارت های مقابله با اضطراب و افسردگی از طریق مشاوره فردی و روان درمانی می تواند به فرد کمک کند تا بهتر با فشارهای روانی کنار بیاید و از بروز علائم جسمی ناشی از مشکلات روانی جلوگیری نماید.
درمان مشکلات روان تنی
مشکلات روان تنی را باید از طریق مراجعه به روان درمانگر و انجام دوره درمان، درمان کرد و راه های درمان آن به قرار زیر است:
انجام روانکاوی
برای درمان کردن افسردگی و اختلالات اضطرابی از روانکاوی استفاده می کنند که باید دو یا پنج جلسه در هفته انجام گیرد و چندین سال زمان احتیاج دارد.
از طریق این روش روانکاوی رویا های کودکی که باعث این بیماری در فرد شده است را ثبت می نماید.
انجام روان درمانی
در این روش پزشک با بیمار در رابطه با وضعیت روانی که دارد و رویداد هایی که با آنها روبرو شده صحبت می کند و در واقع نوعی گفتار درمانی محسوب میشود.
درمانگر از جمله دکتر سید فخرالدین آرمن عارضه ای که بیمار با آن درگیر است را شناخته و نسبت به درمان آن اقدامات لازم را انجام می دهد.
استفاده از درمان شناختی رفتاری و یا CBT
تمرکز این درمان بیشتر بر افکار و بارور هایی است که فرد بیمار دارد و موجب مشکلات روانی در وی گردیده است.
در این روش درمانی بر افکار و احساسات فرد بیمار غلبه نموده و به وی در کنترل آنها کمک می کند.
جلسات درمانی با توجه به شدت بیماری مشخص می گردد.
انجام روان درمانی گروهی
در این روش درمان ۵ الی ۱۵ بیمار به وسیله روانپزشک و به صورت گروهی تحت درمان قرار می گیرند تا به نگرشی متعادل و عادی دست پیدا کنند.
بیمارانی که دارای مشکلات در زمینه روابط، وجود بیماری های پزشکی و … هستند از طریق این روش درمانی، درمان می گردند و باید به صورت گروهی هفته ای یک الی دو جلسه در مکانی مخصوص گرد هم آیند.
انجام هیپنوتیزم درمانی
از طریق هیپنوتیزم ضمیر ناخودآگاه ذهن خود را نشان داده و کنترل خود آگاه ذهن سرکوب می گردد و می توان موجب درک وضعیت روانی بیمار گردید.
از طریق این روش به درمان اختلال اضطراب می پردازند.
استفاده از یوگا درمانی
استفاده از یوگا با توجه به نظر تراپیست ها موجب درمان هر دردی میشود.
زیرا یوگا موجب تخلیه شدن ذهن و دوری کردن از فکر های پوچ و بیهوده میشود و با تقویت کردن کنترل بر چگونگی تنفس و انجام دادن حرکت های کششی موجب ایده آل بودن وضعیت بدن می گردد.
با انجام یوگا درمانی می توان فشار های روحی، روانی را کاهش داد و عضلات و ماهیچه ها و حافظه را تقویت کرد و موجب کم شدن درد های موضعی در بدن میشود.
استفاده از رفتار درمانی
به شاخه از روان درمانی می گویند که موجب کنترل افکار توسط فرد میشود.
فرد بیمار می تواند هر گونه افکار منفی که موجب این بیماری در وی شده است را با رفتار درمانی از خود دور کند و آنها را پشت سر بگذارد.
استفاده از دارو درمانی
در مواقع زیادی برای تسکین دادن و یا مدیریت کردن درد های ایجاد شده به دلیل اختلال روان تنی از مسکن استفاده می کنند که به عنوان راهکار موقت به کار می رود و درمان قطعی را ایجاد نمی کند و با کم کردن درد از طریق مسکن می توان موجب کنترل کردن بیماری شد.
استفاده از ماساژ درمانی
برای بهتر کردن درد های ایجاد شده به دلیل روان تنی می توان از ماساژ درمانی استفاده کرد تا موجب شل شدن عصب ها و عضلات شده و آرامش و راحتی را برای فرد ایجاد نماید.
ماساژ درمانی موجب تسکین درد و آرامش در افراد میشود و بهتر است در بیماری روان تنی مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از ورزش
ورزش کردن و سالم ماندن روان افراد با هم ارتباطی مستقیم داشته از این رو معمولا توصیه می شود که افرادی که حالات روحی خوبی ندارد رو به ورزش آورده و ورزش کردن را در برنامه روزانه خود قرار دهند.
ورزش موجب آرامش ذهن شده و روحیه فرد را تقویت می کند و برای اختلال روان تنی گزینه مناسبی است.
فیزیوتراپی روان تنی
فیزیوتراپی روان تنی موجب سلامتی در بیمار از طریق تنظیم تعادل عاطفی در قسمت ذهن می گردد.
استفاده از هنر درمانی
هنر درمانی موجب بیان شدن احساسات از طریق تکنیک هایی چون موسیقی، نقاشی و رقص میشود.
هنر درمانی موجب تاثیرات شگفت انگیز روی درمان اختلالات روانی دارد و حالت ذهن بیمار را تغییر می دهد و با حرکات انجام شده می توان موجب تسکین درد گردید
4 پاسخ
من اخیرا دچار دردهای عضلانی و سردردهای میگرنی شده‌ام، آیا این علائم ممکن است به دلیل استرس یا مشکلات روانی باشد؟
سلام بله، دردهای مزمن مانند سردردهای میگرنی و دردهای عضلانی می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات روان تنی باشند. استرس و اضطراب می‌توانند باعث بروز چنین دردهایی شوند، بدون اینکه مشکل فیزیکی خاصی وجود داشته باشد. در این شرایط، درمان‌های روانشناختی می‌توانند کمک زیادی کنند
من به مشکلات گوارشی و بی‌خوابی دچار شده‌ام، آیا این‌ها هم جزء علائم روان تنی محسوب می‌شوند؟
سلام بله، مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، تهوع و یبوست و همچنین اختلالات خواب می‌توانند ناشی از استرس و اضطراب باشند. در واقع، فشار روانی می‌تواند عملکرد سیستم گوارش را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بروز چنین علائمی شود. برای درمان این مشکلات، لازم است با روش‌های روانشناختی و مدیریت استرس اقدام کنید.