درمان اعتیاد به الکل

اعتیاد به الکل جزو بیماری های جدی است که موجب درگیری جسم و روان فرد مصرف کننده می‌شود و به مغز و کبد فرد آسیب شدید وارد می کند.

اعتیاد به الکل را در اصطلاح الکلیسم می گویند که هر فردی امکان ابتلا به آن را دارد.

این اعتیاد بسته به عوامل ژنتیکی، اقتصادی، اجتماعی و جنسیت فرد ممکن است رخ دهد ولی علت ثابت و مشخصی را نمی توان برای آن در نظر گرفت.

اینکه اعتیاد به الکل را بیماری بدانید بسیار اهمیت دارد زیرا این بیماری باعث ایجاد تغییراتی در قسمت مغز و اعصاب فرد میشود و به جایی می رسد که فرد مصرف کننده روی رفتار های خود کنترلی ندارد.

شرایط و عوامل افزایش دهنده اعتیاد به الکل

• استفاده از الکل بیشتر از ۱۵ وعده در یک هفته برای مردان و بیشتر از ۱۲ وعده برای زنان
• استفاده از الکل بیشتر از ۵ بار در روز حتی اگر یک بار در هفته باشد
• وجود والدین دارای اعتیاد به الکل
• داشتن سابقه ابتلا به بیماری روانی مثل بیماری افسردگی و یا اضطراب
• داشتن اعتماد به نفس پایین
• وجود جامعه ای با مصرف رایج الکل

زمان مراجعه جهت ترک الکل

استفاده از هر ماده اعتیاد آوری با گذشت زمان باعث می‌شود که فرد در کنترل مصرف خود ناتوان شود.

زمانی که فرد به ناتوانی در کنترل مصرف رسید و نتوانست مصرف الکل خود را کنترل کند، یعنی به آن اعتیاد پیدا کرده است.

در این دوره بدن به مصرف آن وابسته شده و نیاز دارد که هر روز میزان بیشتری از الکل را مصرف کند‌ تا حس خوب قبل را به دست آورد.

ناتوانی در کنترل الکل گاهی اوقات به قدری شدید است که موجب ناامیدی فرد مصرف کننده نسبت به ترک الکل می‌شود‌.

در صورت داشتن این علائم باید سریعا نسبت به ترک الکل اقدام کرد و بهترین روش استفاده از داروی روانپزشکی است.

در دوران بستری و ویزیت شدن توسط روانشناس، علت اعتیاد به الکل به صورت ریشه ای پیدا شده  و با تجویز دارو درمان انجام میشود.

مراحل مختلف اعتیاد به الکل

فرد دارای اعتیاد به الکل مراحل زیر را طی می کند:

در خطر بودن

در این مرحله فرد برای کم کردن استرس و داشتن حس خوب یا اینکه در جمع اقدام به مصرف الکل می کند‌.

مرحله اولیه اعتیاد

مخفیانه الکل نوشیدن و زیاد به مصرف آن فکر کردن

مرحله میانی الکلیسم

از کنترل خارج شدن مصرف الکل و ایجاد مشکلاتی به واسطه آن، در زندگی روزمره و وارد شدن آسیب هایی به اندام های بدن

مرحله نهایی الکلیسم

در این مرحله مصرف الکل جزو موارد مهم زندگی شده و فرد در هر زمانی ترجیح می دهد که آن را استفاده کند و با ناامیدی، خماری و عوارض ناشی از آسیب به اندام ها همراه است.

روش های ترک اعتیاد به الکل

راهکار های متفاوتی برای درمان اعتیاد وجود دارد و در هر راهکار، درمانی مختلفی صورت می گیرد که متناسب با شرایط فردی که به الکل اعتیاد پیدا کرده است، انتخاب می‌شود.

درمان کردن و ترک الکل جزو تصمیم های مهمی است که فرد باید برای خود و زندگی خود بگیرد.

ترک کردن مشروبات الکلی جزو موارد مهمی است که باید در اولویت زندگی فرد قرار بگیرد.

وجود اعتیاد به مشروبات الکلی جزو اعتیاد های شایع است که روش های درمانی متنوعی دارد و باید برای ترک، از روش های اصولی و علمی استفاده کرد.

اولین قدم برای ترک اعتیاد به مشروبات الکلی، مراجعه کردن به روانشناس ترک اعتیاد و شرکت در جلسات وی است.

با حضور در این جلسات، ریشه اعتیاد به الکل در فرد جستجو می‌شود و با مشخص شدن آن، پزشک متخصص اقدام به سم زدایی می کند.

اولین گام برای ترک الکل در مراکز مربوط به ترک ، خارج شدن الکل از بدن فرد معتاد است.

در این دوران فرد با علائم آزار دهنده ای روبرو می‌شود که نیاز به حضور و نظارت متخصص سم زدایی و کادر درمان در کنار فرد است تا علائم ظاهر شده در فرد را تحت کنترل داشته باشند.

در زمان سم زدایی عوارض مثل تشنج کردن، داشتن لرز، تعریق زیاد از حد و توهم در فرد ظاهر می‌شود، به همین دلیل  نیاز به کادر درمان و استفاده از دارو های روان پزشکی است تا موجب کنترل عارضه های ترک و ناراحتی های روحی و جسمی در فرد شوند.

از روش ها و راه های ترک اعتیاد به الکل می توان به موارد زیر اشاره نمود:

ترک الکل با انجام اصلاح رفتاری

افرادی که الکل مصرف می کنند می خواهند لذت این مصرف را همراه با دیگران و در کنار آنها تجربه کنند و این به مرور موجب اعتیاد آنها میشود.

از این رو شخصی که تصمیم به ترک الکل گرفته است باید مهارت های لازم برای مقابله با این پیشنهاد ها را آموزش ببیند.

از جمله مهارت های لازم در این دوران مهارت جرات‌ورزی است که در داخل کلینیک ها به فرد معتاد به الکل آموزش داده می‌شود تا بهتر بتواند مراحل ترک اعتیاد خود را طی کند و الکل را ترک کند.

انجام مشاوره و روان درمانی

با استفاده از مشاوره و روان درمانی در دوران ترک الکل مخصوصا رفتار درمانی شناختی، می توان در کنار ترک الکل به صورت جسمی از لحاظ روانی و روحی نیز آن را از خود دور کرد.

محرک های بیرونی و وسوسه ها جزو آن مواردی هستند که باعث می‌شوند فرد بعد از ترک، دوباره به سراغ مصرف الکل برود.

از این رو با استفاده از روش های رفتاری و انگیزشی به فرد انگیزه لازم جهت ترک داده می‌شود و به وی برای مقابله با آن وسوسه ها، بسیار کمک می کند.

استفاده از دارو درمانی

با استفاده از دارو های ترک الکل، فرد مصرف کننده نسبت به الکل حساس شده و با مصرف آن حالت تهوع می گیرد و به سر درد مبتلا میشود.

به این مرحله از درمان، بیزاری درمانی می گویند و حالت ناخوشایند جسمی را در فرد ایجاد می کند که نسبت به مصرف الکل حس بد و ناخوشایندی پیدا کند.

استفاده از این دارو ها با کم شدن میل جنسی در فرد مصرف کننده همراه است اما برای گذشتن از این مرحله از درمان، لازم است.

استفاده از دارو برای ترک الکل با تجویز پزشک صورت می گیرد و با مصرف آن دارو ها، فرد دیگر با مصرف الکل حس خوب پیدا نمی کند و از آن بیزار می‌شود.

این را هم باید بگوییم که امکان مسمومیت و اوردوز کردن با این دارو ها در صورت تداخل با الکل وجود دارد، از این رو به هیچ وجه نباید بدون تجویز پزشک آن ها را مورد استفاده قرار داد.

دارو ها توسط روانشناسان در مراکز ترک الکل تجویز می‌شود و در کنار دیگر راهکار های درمانی تا حدود ۸۰ درصد موثر هستند.

تجویز و استفاده از دارو با دو هدف صورت می گیرد:

• کم کردن علائم مربوط به ترک الکل و پیشگیری کردن از برگشت دوباره فرد به سمت مصرف الکل
• حذف کردن واکنش های منفی بدن

از جمله دارو های تجویزی توسط پزشک در این دوران می توان موارد زیر را عنوان نمود:

• داروی نالتروکسان که موجب کم شدن میل به الکل می‌شود.
• داروی اکامپروسات که موجب کاهش میل به الکل و علائم ترک الکل می‌شود.
• داروی دیسولفیرام که موجب کم شدن علائم ناخوشایند مصرف الکل می‌شود.
• داروی ویویترول که دارای فرمول آهسته رهشی نالتروکسان است.

حمایت خانواده و گروه‌ های حمایتی

یکی از عوامل مهم در موفقیت ترک الکل، حمایت خانواده و اطرافیان است. فردی که تصمیم به ترک الکل می‌ گیرد، نیاز دارد که در محیطی امن و بدون قضاوت قرار بگیرد تا انگیزه کافی برای ادامه مسیر داشته باشد.

خانواده‌ ها باید در این مسیر صبور باشند و از سرزنش یا ایجاد تنش خودداری کنند.

علاوه بر حمایت خانوادگی، شرکت در گروه‌ های حمایتی مانند الکلی‌ های گمنام (AA) می‌ تواند بسیار مؤثر باشد.

این گروه‌ ها فضایی را فراهم می‌ کنند که در آن افراد دارای تجربه مشابه می‌ توانند با یکدیگر صحبت کرده، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از حمایت همدیگر بهره‌ مند شوند.

مدیریت استرس و ایجاد سبک زندگی سالم

افرادی که دچار اعتیاد به الکل هستند، معمولاً از الکل به عنوان راهی برای کاهش استرس یا فرار از مشکلات استفاده می‌ کنند.

به همین دلیل، یادگیری روش‌ های سالم مدیریت استرس یکی از بخش‌ های مهم ترک اعتیاد است.

از جمله روش‌ های مدیریت استرس می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیتیشن و تمرین‌ های تنفسی که به آرامش ذهن کمک می‌ کند.
• ورزش و فعالیت بدنی که باعث افزایش ترشح هورمون‌ های شادی‌ آور مانند اندورفین می‌ شود.
• تمرکز بر علایق و سرگرمی‌ های جدید مانند مطالعه، هنر، موسیقی یا فعالیت‌ های اجتماعی.

اصلاح تغذیه و بهبود وضعیت جسمانی

ترک الکل علاوه بر تأثیرات روانی، تأثیرات جسمی زیادی نیز دارد.

الکل به مرور زمان باعث کمبود ویتامین‌ ها و مواد مغذی در بدن می‌ شود.

بنابراین، مصرف غذاهای سالم و متعادل می‌ تواند به بازسازی بدن کمک کند.

برخی نکات مهم در تغذیه دوران ترک الکل شامل موارد زیر است:

• مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ های گروه B مانند سبزیجات برگ سبز، تخم‌ مرغ و حبوبات.
• افزایش مصرف آب و مایعات برای کمک به دفع سموم از بدن.
• پرهیز از غذاهای پرچرب و شیرین که ممکن است میل به الکل را افزایش دهند.

مدیریت محرک‌ها و وسوسه‌ها

برای جلوگیری از بازگشت به مصرف الکل، شناسایی موقعیت‌ ها و افرادی که باعث تحریک وسوسه مصرف می‌ شوند، ضروری است.

برخی اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:

• دوری از محیط‌ هایی که قبلاً در آن‌ ها الکل مصرف می‌ شده است.
• یادگیری مهارت‌ های مقابله‌ ای برای رد کردن پیشنهادهای مصرف الکل.
• جایگزین کردن عادات سالم به جای مصرف الکل، مانند نوشیدن دمنوش‌ های آرامش‌ بخش.

علائم مصرف مشروبات الکلی

مصرف زیاد از حد مشروبات الکلی باعث بروز مشکلات جسمی و روحی در فرد مصرف کننده می‌شود.

علائم ناشی از مصرف زیاد الکل در هر فرد متفاوت است و شامل موارد زیر می باشد:

• زیاد شدن خشونت در فرد و ایجاد تغییراتی در رفتار های اجتماعی فرد
• کم شدن میزان کارایی و توانایی فرد در انجام دادن وظایف
• افزایش یا کاهش وزن
• وارد شدن آسیب هایی به سیستم گوارشی فرد مثل داشتن اسهال به صورت مکرر یا وجود یبوست
• متورم شدن و آسیب دیدن کبد
• وارد شدن آسیب هایی به عروق خونی و قلب
• وجود لرزش در قسمت دست و پا ها
• داشتن سردرد به صورت مکرر
• داشتن عدم هماهنگی و نداشتن تعادل در هنگام حرکت
• بی خواب شدن یا خواب عمیق داشتن
• داشتن کابوس و اختلال خواب
• دیر خوب شدن زخم ها
• وارد شدن آسیب هایی به مو و ناخن
• بالا رفتن اضطراب و افسردگی
• نداشتن تمرکز و کم شدن حافظه
• وجود تغییراتی در شهود ها و توهم ها
• داشتن مشکلاتی در برقراری رابطه اجتماعی
• وجود مشکلات قانونی که با مصرف الکل مرتبط است مثل مست بودن در هنگام رانندگی کردن

راهکارهای جلوگیری از بازگشت به اعتیاد

برای جلوگیری از بازگشت به اعتیاد، افراد باید از قرار گرفتن در محیط‌ ها و شرایطی که آن‌ها را به مصرف دوباره وسوسه می‌ کند، خودداری کنند.

یکی از مهم‌ ترین راهکارها، ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی است.

شرکت در فعالیت‌ های سالم مانند ورزش، مدیتیشن، یادگیری مهارت‌ های جدید و تقویت روابط اجتماعی سالم می‌ تواند جایگزین مناسبی برای مصرف الکل باشد.

شناسایی محرک‌ های روانی و احساسی که فرد را به سمت مصرف سوق می‌ دهد و یادگیری روش‌ های مقابله‌ ای مانند تکنیک‌ های کنترل استرس و جرات‌ ورزی، نقش مهمی در پیشگیری از بازگشت به مصرف دارد.

حضور در گروه‌ های حمایتی مانند الکلی‌ های گمنام (AA) و استفاده از مشاوره روانشناسی می‌ تواند فرد را در مسیر ترک، ثابت‌ قدم نگه دارد.

حمایت خانواده و دوستان نیز تأثیر چشمگیری در کاهش خطر بازگشت به اعتیاد دارد.

علاوه بر این، درمان دارویی در صورت نیاز، تحت نظر پزشک می‌ تواند به کاهش وسوسه‌ ها کمک کند.

مهم‌ترین نکته این است که فرد به خودشناسی برسد، از نقاط ضعف خود آگاه باشد و برای هر موقعیت پرخطر، یک راهکار جایگزین داشته باشد تا بتواند از بازگشت به مصرف جلوگیری کند.

مدت زمان ترک الکل

مدت زمانی که برای ترک و مشاوره اعتیاد الکل لازم است، در هر فرد متفاوت می باشد. افراد زیادی مدت زمان ترک الکل و سم زدایی را فقط ۴ الی ۷ روز در نظر می گیرند و فکر می کنند با تمام شدن مدت سم زدایی دیگر پاک هستند.

اینکه ترک اعتیاد به الکل چقدر زمان می برد بستگی به آزمایشات و ویزیت های پزشک دارد.

از زمان آگاه شدن و تصمیم گیری کردن برای ترک اعتیاد تا انجام مراقبت های بعد از سم زدایی به دوره ترک مربوط می‌شود و با توجه به شرایط و موقعیت های متفاوت هر فرد این دوره ترک هم در هر کس متفاوت است.

عواملی که روی مدت ترک اعتیاد الکل اثر می گذارند عبارتند از:

• مقدار الکل مصرفی
• مدت زمان مصرف الکل
• وضعیت روحی و روانی فرد مصرف کننده
• وضعیت جسمانی فرد مصرف کننده
• نوع درمان به کار گرفته شده

اما به طور کلی ترک کردن الکل به مدت زمانی چند روزه تا چند هفتگی احتیاج دارد.

اثرات منفی مصرف طولانی‌ مدت الکل

مصرف طولانی‌ مدت الکل تأثیرات مخربی بر سلامت جسمانی دارد و می‌ تواند منجر به بیماری‌ های جدی شود.

یکی از آسیب‌ های رایج، بیماری‌ های کبدی مانند سیروز کبدی و کبد چرب الکلی است که عملکرد کبد را مختل کرده و در نهایت می‌ تواند منجر به نارسایی کبد شود.

مصرف مداوم الکل به دستگاه گوارش آسیب می‌ زند و احتمال زخم معده، التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) و سرطان‌ های گوارشی را افزایش می‌ دهد.

علاوه بر این، سیستم قلبی عروقی نیز تحت تأثیر قرار می‌ گیرد و مصرف مزمن الکل می‌ تواند منجر به فشار خون بالا، سکته مغزی و بیماری‌ های قلبی شود.

از نظر تأثیرات روانی و عصبی، مصرف طولانی‌ مدت الکل باعث تغییرات شیمیایی در مغز شده و فرد را در معرض افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب و زوال عقل زودرس قرار می‌ دهد.

وابستگی به الکل باعث کاهش تمرکز، ضعف حافظه و اختلال در تصمیم‌ گیری می‌ شود که می‌ تواند بر عملکرد شغلی و تحصیلی فرد تأثیر منفی بگذارد.

یکی دیگر از مشکلات رایج، افزایش پرخاشگری و کاهش کنترل رفتارها است که می‌ تواند منجر به درگیری‌ های خانوادگی، مشکلات قانونی و رفتارهای پرخطر مانند رانندگی در حالت مستی شود.

از لحاظ اجتماعی و اقتصادی، اعتیاد به الکل می‌ تواند فرد را از نظر مالی با مشکلات جدی مواجه کند.

هزینه‌ های مداوم خرید الکل و درمان بیماری‌ های ناشی از آن می‌ تواند منجر به مشکلات اقتصادی شود.

علاوه بر این، مصرف بیش از حد الکل باعث کاهش بهره‌ وری کاری، افزایش غیبت از کار و حتی از دست دادن شغل می‌ شود.

از نظر خانوادگی، وابستگی به الکل می‌ تواند باعث تخریب روابط عاطفی، طلاق، بی‌توجهی به مسئولیت‌ های خانوادگی و مشکلات تربیتی برای فرزندان شود.

در نتیجه، مصرف طولانی‌ مدت الکل نه‌ تنها سلامت فرد، بلکه کیفیت زندگی او و اطرافیانش را نیز تحت تأثیر قرار می‌ دهد.